Temat związany z rozpowszechnianiem wizerunku w internecie w postaci np. zdjęcia czy nagrania audiowizualnego innej osoby jest tematem, który dotyczy praktycznie każdego z nas. Co koniecznie musisz wiedzieć przed opublikowaniem zdjęcia czy nagrania przedstawiającego inną osobę?
Zapraszam do lektury krótkiego i mam nadzieję „wyczerpującego temat” przewodnika, który ułatwi Ci codzienne funkcjonowanie, a często uchroni również przed negatywnymi konsekwencjami prawnymi ewentualnych naruszeń.
Przewodnik został przygotowany w formie 8 krótkich i łatwych do zapamiętania zasad, które z pewnością łatwo zapamiętasz.
Zasada nr 1 – wizerunek osoby jest dobrem prawnym i podlega ochronie prawnej.
W polskim systemie prawym do dnia dzisiejszego nie powstała prawna, czyli tzw. „legalna” definicja tego co rozumiemy pod pojęciem wizerunku danej osoby. Pomimo tego ustawodawca przyznał wizerunkowi ochronę prawną uznając, że należy do kategorii dóbr osobistych człowieka takich, jak np. wolność, cześć, pseudonim czy nazwisko.
Najprościej mówiąc na wizerunek danej osoby składają się cechy pozwalające odróżnić czy scharakteryzować daną osobę. Wizerunkiem danej osoby jest m.in. podobizna osoby utrwalona w postaci obrazu, rysunku, fotografii bądź sposób percepcji danej osoby.
Ciekawostka !
Wizerunkiem danej osoby jest również jej…karykatura, jeśli pozwala bez problemu na identyfikację, kogo przedstawia.
Zasada nr 2 – zasadą jest konieczność uzyskania zgody danej osoby na rozpowszechnianie jej wizerunku.
Skoro wizerunek osoby ma tak szeroką ochronę prawną – jego ochrona jest równie szeroka, jak np. ochrona nazwiska czy pseudonimu danej osoby (co jego ochrony służą dokładnie takie same mechanizmy prawne) to oczywistym jest, że w większości przypadków będzie istniała konieczność uzyskania zgody na rozpowszechnianie wizerunku danej osoby. Skoro jest to bowiem ten element, który pozwala nas zidentyfikować oczywistym jest, że do dysponowania nim konieczne będzie uzyskanie zgody.
Ważne!
Nie każde posłużenie się wizerunkiem danej osoby będzie jego rozpowszechnianiem. Pod pojęciem tym rozumiemy bowiem udostępnianie go w taki sposób, że może się z nim zapoznać publiczność, a więc pewien szerszy krąg osób. Ponieważ obecnie najczęstszym sposobem rozpowszechniania wizerunku jest jego publikacja w różnej formie (zdjęcia, nagrania audiowizualnego) w internecie należy od razu zaznaczyć, że praktycznie każda taka publikacja będzie stanowić rozpowszechnienie.
Zasada nr 3 – Zgoda na rozpowszechnianie wizerunku musi być wyrażona wprost.
Zgoda na rozpowszechnianie wizerunku musi być wyrażona wprost – nie mogą bowiem mieć miejsca sytuacja, w której utraci kontrolę nad tym, kto, gdzie i w jakim celu wykorzystał jej wizerunek.
Udzielenie zgody nie oznacza brak sprzeciwu – takie założenie jest błędne.
Często zdarzają się sytuacje, w których osoba rozpowszechniająca wizerunek danej osoby, niejako „zakłada z góry”, że uzyskała zgodę na określone wykorzystanie np. zdjęcia danej osoby, pomimo że nigdy o taką zgodę nawet nie zapytała, a druga strona nie wiedziała, że jej udziela. Jest to chyba najczęstszy problem prawny rozstrzygany przez Sądy w kontekście naruszenia prawa do wizerunku.
Przykładem jest np.:
- opublikowanie przez dziennikarza zdjęcia danej osoby po przeprowadzeniu z nią wywiadu bez uzyskania takiej zgody;
- udostępnienie filmu reklamującego wydarzenie z wypowiedziami uczestników poprzednich edycji bez uzyskania ich zgody;
- a czasem nawet….opublikowanie zdjęcia na portalu Facebook ze znajomymi ze wspólnych wakacji na tzw. profilu otwartym bez uzyskania ich pozwolenia, jeśli założą oni, że zdjęcia znajdą się jedynie w albumie fotograficznym.
Zasada nr 4 – wycofanie zgody musi być tak samo proste, jak jej udzielenie.
Niezwykle istotną kwestią o której bardzo często zapominamy jest konieczność poinformowania osoby przed uzyskaniem zgody na rozpowszechnienie jej wizerunku o możliwości wycofania udzielonej zgody w każdym czasie i bez żadnych ograniczeń.
Bardzo ważne!
Wycofanie zgody na rozpowszechnianie wizerunku musi być tak samo proste, jak jej udzielenie – w przeciwnym razie ochrona wizerunku byłaby jedynie prowizoryczna i niemożliwa do skutecznego egzekwowania.
Zasada nr 5 – zgoda nie musi być wyrażona w formie pisemnej (ale dla bezpieczeństwa najlepiej zachowaj taką formę).
Wielu z Was z pewnością może wydać się do zaskakujące, ale w polskim systemie prawnym nie ma obowiązku uzyskania pisemnej zgody na rozpowszechnienie wizerunku, niemniej zalecam zachowanie właśnie takiej formy uzyskania zgody.
Dlaczego?
Jest to bowiem forma najbezpieczniejszą, zapewniającą ochronę zarówno osób, których wizerunek zostaje rozpowszechniany, jak i osób, które go rozpowszechniają. Zgoda udzielona w formie pisemnej powinna zawierać m.in.:
- oznaczenie daty i miejsca jej udzielenia;
- określenie zakresu danych, jakie będą podlegały rozpowszechnieniu;
- oznaczenie celu i czasu obowiązywania zgody;
- podpis osoby udzielającej zgody
Uwaga!
W sytuacji zaistnienia sporu to na osobie rozpowszechniającej wizerunek danej osoby spoczywa ciężar udowodnienia posiadania zgody oraz jej zakresu, stad też dla bezpieczeństwa zadbaj o dobrze sformułowaną zgodę, która będzie jasna przede wszystkim dla osoby, z której wizerunku korzystasz.
Zasada nr 6 – Odpłatność utrwalenia wizerunku zazwyczaj znosi wymóg uzyskania zgody.
Wymóg uzyskania zgody, tak jak każda zasada ma również swoje wyjątki. Pierwszym z nich jest użycie wizerunku w celach zarobkowych na przykład poprzez udział w reklamie telewizyjnej czy pozowanie do zdjęć lub obrazów.
W takim wypadku uzyskanie zezwolenia na korzystanie z wizerunku nie wymaga uzyskania zgody – wynika bowiem z treści umowy łączącej strony. Jedynym wyjątkiem jest wyraźny sprzeciw osoby, której wizerunek jest utrwalany, a dotyczący np.rozpowszechnianiem jego wizerunku na określonym polu eksploatacji. Model może zgodzić przykładowo zgodzić się na wykorzystanie zrobionego zdjęcia w reklamie butów sportowych, ale niekoniecznie na użycie go w spocie reklamującym lek na problemy z erekcją.
Zasada nr 7 – wymóg zgody nie dotyczy osób powszechnie znanych, jeżeli wizerunek wykonano w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych, w szczególności politycznych, społecznych, zawodowych.
Wyobrażacie sobie sytuację, w której każde rozpowszechnienie zdjęcia danego polityka wymagałoby uzyskania jego zgody na umieszczenie w artykule prasowym? Albo sytuację, w której każde zdjęcie z koncertu gwiazdy pop wymagałoby takich samych działań?
No właśnie… dlatego też ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie kolejnego wyjątku pozwalającego na posługiwanie się wizerunkiem osób powszechnie znanych, ale co niezwykle istotne jedynie w sytuacjach związanych z pełnionymi przez nie funkcjami.
Publikacja wizerunku piosenkarki przez koncertem lub w trakcie promowania płyty będzie zatem w pełni legalna, ale zdjęcia wykonane pod jej domem, kiedy nad ranem wraca z prywatnej imprezy już niekoniecznie.
Zasada nr 8 – wymóg zgody nie dotyczy publikacji wizerunku osoby stanowiącej jedynie szczegół całości takiej jak zgromadzenie, krajobraz, publiczna impreza.
Ostatni z trzech wyjątków został wprowadzony po to, aby umożliwić tworzenie jakichkolwiek relacji z imprez, wydarzeń czy innych ważnych wydarzeń w życiach społeczności. Wyobrażacie sobie np. reportaż z upamiętnienia wybuchu II Wojny Światowej, na którym monter musi zretuszować twarze wszystkich uczestników wydarzenia? Albo transmisję wydarzenia sportowego bez pokazywania kibiców na trybunach?
No właśnie. Gdyby konieczne było uzyskanie zgody w takich sytuacjach, nie byłoby w ogóle możliwości relacjonowania takich wydarzeń, a praca dziennikarza byłaby praktycznie niemożliwa do wykonywania.
Najprostszym sposobem na udzielenie odpowiedzi czy możemy bez uzyskania zgody opublikować dane zdjęcie jest zadanie sobie pytania co jest celem danej publikacji – pokazanie i zrelacjonowanie wydarzenia czy pokazanie danej osoby? Pomocne jest również dokonanie analizy tego, co przedstawia określone zdjęcie czy nagranie – daną osobę, jako element całości bez którego może spokojnie funkcjonować i spełniać swój cel czy też dana osoba stanowi główny element zdjęcia i to jej wizerunek stanowi nadrzędną wartość danego wytworu.
Ma nadzieję, że wpis okazał się pomocny.
Jeśli masz jakieś pytania/wątpliwości napisz lub zadzwoń, pomogę.
