W momencie zawarcia małżeństwa pomiędzy małżonkami powstaje wspólność majątkowa. Wyjątkiem jest sytuacja, kiedy małżonkowie zdecydowali się na podpisanie intercyzy tj. umowy ustanawiającej ustrój rozdzielności majątkowej małżeńskiej.
Jeśli do podpisania intercyzy nie doszło, od momentu zawarcia małżeństwa możemy mówić o trzech różnych rodzajach majątku;
- majątku wspólnym małżonków – tzw. NASZE
- majątku osobistym żony – tzw. MOJE
- majątku osobistym męża – tzw. TWOJE
Dla ułatwienia lektury, jako że temat majątku wspólnego jest rozbudowany zostanie omówiony przeze mnie w dwóch częściach. Post, który właśnie czytasz dotyczy tej części majątku, która jest wspólna, czyli określona mianem: „nasze”.
Co wchodzi w skład naszego wspólnego majątku, czyli co jest „nasze”?
W momencie kiedy dwoje ludzi staje się małżeństwem musi przejść pierwszą ważna lekcję mianowicie oduczyć się tego, że ma znaczenie to kto i ile zarabia lub gdzie, ile i za co płaci. Pary, które są na etapie „randkowania” i wspólnie wychodzą na kolację zazwyczaj naprzemiennie płacą rachunki starając się, aby wydatki były pokrywane mniej więcej po połowie – przynajmniej w przypadkach, gdzie obie strony wyznają zasadę równouprawnienia.
Po ślubie takie rozliczanie przestaje mieć jakikolwiek znacznie, bo co do zasady cały majątek, który małżonkowie wypracują po ślubie stanie się majątkiem wspólnym tj. w takiej samej części będzie zarówno męża, jak i żony. Dzieje się tak, jako że z mocy samego prawa wspólne stają się wszelkie przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania małżeństwa. Zarówno te nabyte wspólnie przez małżonków, jak i te nabyte przez każdego z nich z osobna.
Nie ma przy tym najmniejszego znaczenia to, że jeden ze współmałżonków zarabia 5.000,00 zł miesięcznie, a drugi 20.000,00 zł. W przypadku podziału majątku każdemu z nich będzie należała się połowa wskazanych środków tj. po 12.500,00 zł. Podobnie każdemu z nich należała będzie się np. połowa wartości nabytego w trakcie trwania małżeństwa samochodu (poza nielicznymi wyjątkami, o których będzie osobny post).
W skład majątku wspólnego małżonków od momentu zawarcia związku małżeńskiego wchodzi pobrane wynagrodzenie za pracę i wszelkie inne dochody z działalności zarobkowej świadczonej przez każdego z małżonków.
Pobrane wynagrodzenie za pracę wchodzi w skład majątku wspólnego małżonków bez względu na podstawę prawną zatrudnienia, a więc przede wszystkim za pracę świadczoną;
- na podstawie umowy o pracę,
- na podstawie wyboru – dotyczy głównie pracowników samorządu terytorialnego, którzy podlegają „wyborowi” np. wójta, burmistrza, prezydenta miasta,
- na podstawie mianowania – dotyczy m.in. nauczycieli, sędziów, urzędników służby cywilnej;
- na podstawie spółdzielczej umowy o pracę – obecnie praktycznie nie jest stosowana, dotyczy głównie spółdzielni krawieckich lub rzemieślniczych;
- wynagrodzenie ze stosunków prawnych unormowanych przepisami szczególnymi – dotyczący m.in. żołnierzy zawodowych, funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Straży Granicznej oraz Służby Więziennej;
- na podstawie umowy o pracę nakładczą – dotyczy tzw. prac chałupniczych, dawniej było to np. składanie pudełek, przygotowywanie zakładek do książek (takie przykłady pamiętam z dzieciństwa), dzisiaj to coraz częściej działalność świadczona w formie online;
- wynagrodzenie dotyczące pracy członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych oraz ich domowników.
Żeby wynagrodzenie stało się częścią majtku wspólnego musi zostać pobrane przez współmałżonka. W skład majątku wspólnego nie wchodzą bowiem wierzytelności tj świadczenia należne, ale jeszcze niewypłacone.
Jeśli zatem szef zapłaci twojemu współmałżonkowi wynagrodzenie za przepracowany miesiąc będzie stanowiło wasz majątek wspólny. Jeśli jednak bezpodstawienie nie wypłaci wynagrodzenia wierzytelność o jego wypłatę będzie przysługiwała jedynie twojemu mężowi i to on będzie mógł wnieść do Sądu sprawę o zapłatę, nie zaś wam wspólnie.
UWAGA !
Majątkiem wspólnym małżonków są również dodatkowe składniki wynagrodzenia, jakie otrzymują współmałżonkowie np. nagrody jubileuszowe, premie pracownicze, tzw. trzynastka, ale również diety, odprawa czy tzw. ekwiwalent za niewykorzystany urlop.
Majątkiem wspólnym są też: emerytura, renta (inwalidzka, odszkodowawcza), zasiłki społeczne, a nawet…stypendium.
Do majątku wspólnego stron wchodzą również dochody pochodzące z innej działalności zarobkowej, czyli m.in.:
- z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej – np. wynagrodzenie związane z wykonywaniem zawodu adwokata, notariusza czy lekarza albo z prowadzeniem władnej firmy niezależnie od tego czym się zajmuje;
- dochody uzyskiwane z tytułu bycia wspólnikiem spółki cywilnej, akcjonariuszem lub wspólnikiem w innego rodzaju spółkach;
- dochody z umowy: o działo, zlecenia i umowy agencyjnej.
Majątek wspólny tworzą również: dochody z majątku wspólnego i osobistego małżonków.
- Dochody z majątku wspólnego:
Pojęcie dochodów z majątku wspólnego obejmuje nie tylko wszystkie uzyskane w ten sposób dochody, ale też środki uzyskane z powodu uszkodzenia, zmniejszenia wartości czy też utraty majątku wspólnego.
Wyobraźmy sobie małżeństwo, które ma wspólny samochód. Jeśli dokona jego płatnego użyczenia, majątkiem wspólnym stanie się uzyskane w ten sposób wynagrodzenie. Jeśli samochód ulegnie zniszczeniu na skutek wypadku lub zostanie ukradziony, uzyskane z tego tytułu odszkodowanie również stanie się majątkiem wspólnym stron.
- Dochody z majątku osobistego:
Odnosząc się do przykładu z samochodem w skład majątku wspólnego stron wejdzie wynagrodzenie uzyskane na skutek jego płatnego użyczenia samochodu, nie wejdzie już odszkodowanie, które stanowi rekompensatę dla właściciela tj. jednego ze współmałżonków za utratę lub zmiejszenie wartości jego majątku osobistego.
Do majątku wspólnego zaliczamy również: środki zgromadzone na rachunkach emerytalnych oraz kwoty składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego w ZUS.
Co dzieje się w sytuacji, w której jeden z małżonków wynajmuje mieszkanie, a po ślubie wprowadza się do niego druga połówka?
W skład majątku wspólnego stron od momentu zawarcia związku małżeńskiego wchodzi również prawo najmu lokalu mieszkalnego lub użytkowego, prawo najmu lokalu komunalnego, a nawet… prawo najmu garażu.Dla ułatwienia uznaje się również, że w skład majątku wspólnego stron wchodzą przedmioty zwykłego urządzenia domowego służące do użytku obojga małżonków.
Warto dodać również, że urządzenia te tworzą majątek wspólny nawet jeśli zostały nabyte przez dziedziczenie, zapis czy darowiznę (chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił) i to niezależnie od tego czy środki na ich zakup pochodziły z majątku wspólnego małżonków czy z majątku osobistego jednego z nich.
Małżonkowie mogą przez umowę zawartą w formie aktu notarialnego:
- wspólność ustawową rozszerzyć;
- wspólność ustawową ograniczyć;
- ustanowić rozdzielność majątkową (zwykłą lub z wyrównaniem dorobków).
Umowa taka może zarówno poprzedzać zawarcie małżeństwa, jak i zostać zawarta w trakcie jego trwania. Ważne jest, że rozdzielność majątkowa w formie aktu notarialnego nie może zostać ustanowiona do tyłu.
Pierwszym dniem jej powstania i obowiązywania może być jedynie dzień, w którym sporządziliśmy umowę o notariusza. Jeśli chcemy starać się o uzyskanie rozdzielności majątkowej z datą wsteczną – co jest możliwe jedynie w ściśle określonych przypadkach, pozostaje nam jedynie droga sądowa.
A co z konkubentami i związkami partnerskimi?
Obecnie brak jest regulacji prawnych, które pozwalałaby na stosowanie w stosunku do nich regulacji dotyczących wspólności majątkowej. Ani związki partnerskiego ani konkubenci nie korzystają z żadnej z opisanych regulacji, w tym dotyczącej prawa do mieszkania, co jest istotnym uprawnieniem przynależnym małżonkom.
Omówienie majątku osobistego, czyli tego co „moje” i „twoje” znajdzie się w kolejnym poście, do którego lektury już teraz serdecznie zapraszam.
Pingback: Moje, twoje, nasze - czyli majątek po ślubie. Część II - moje"i "twoje." - Kancelaria Adwokacka Rymarowicz Kraków, Skawina, Wieliczka